دبیرستان دخترانه نمونه فاطمه زهرا(س) با همکاری پژوهشسرای دانش آموزی سینا مسیح آبادی، با هدف تقویت روحیه پژوهش و پرسشگری و پرورش دانش آموزان پژوهشگر، سعی داشته دانش آموزان را به پژوهش و حل مسئله بصورت پژوهش محور، تشویق و ترغیب نماید. با امر پژوهش دانش آموز میتواند در درست دیدن، ایجاد سوال، جمع آوری اطلاعات از پیرامون آن مقوله، ایجاد زمینه‌ی مناسب برای بیان و دفاع مستدل از ایده هایشان، برنامه‌ریزی و اجرای یک تحقیق گروهی، کاربرد مراحل پژوهش، تسلط کامل بر اندوخته های خود در زمینه پژوهش، انتقال تجربیات خود در زمینه یادشده به دیگر دانش آموزان، متوقف نشدن در مسیر راه تا حصول نتیجه و حتی پس از آن، موفق عمل کند.

مشارکت دادن دانش آموزان در امور اجرایی مدرسه، خود از اهداف نظام تعلیم و تربیت نیز می باشد که موجب پرورش استعدادهای بالقوه آنها و تقویت اعتماد‌به‌نفس در آنها می‌شود. بنابراین پژوهش یارانی انتخاب شدند تا مشارکت و همکاری لازم را داشته باشند. در خیلی مواقع ممکن است مسئولیتهایی به دانش آموزان محول شود اما بازخورد لازم را نداشته باشد و اواسط سال به فراموشی سپرده شود. بنابراین در جهت ارج نهادن به جایگاه پژوهش یاران، لازم بود اقدامات انگیزشی انجام شود. یکی از این راهکارها تشکیل شورای پژوهش، متشکل از همیاران پژوهش و همکاران علاقمند، و معرفی اعضا بود. در همین راستا به منظور ایجاد انگیزه به همکاری در این طرح، کارتهایی با نام و تصویر مسئول  تدوین گردید. نحوه تحویل کارت نیز در اهمیت بخشی به مسئولیت مورد نظر بسیار موثر است. بهمین دلیل در برنامه ای ویژه در حضور تمامی دانش آموزان ضمن معرفی اعضا، با تشویق دیگر دانش آموزان به آنها تحویل داده شد و سپس به منظور حس مسئولیت پذیری بیشتر مسئولان و البته اهمیت قائل شدن دیگر دانش آموزان، برگه معرفی مسئول در کلاسها و آزمایشگاه و تابلو اعلانات پژوهش آموزشگاه نصب گردید.

شورای پژوهشی کار خود را با حضور در کلاسها و تشویق دانش آموزان به پژوهش و تحقیق آغاز کرده و توانستند ۳۰ گروه پژوهش با دو تا ۴ نفر عضو، تشکیل داده و موضوعاتی برای پژوهش تعیین نمایند. لازم به ذکر است ۱۰۰ نفر در این طرح شرکت داشتند.

دانش آموزان پژوهشگر مرحله به مرحله روی موضوع خود تحقیق میکردند و در جلسات اشکالگیری توسط شورای پژوهشی بررسی میشد. همراهی گام به گام با دانش آموزان، باعث یادگیری مراحل اصولی تحقیق و امیدوار بودن دانش آموز به صحت تحقیق خود بود. برخی دانش آموزانی که مقاله خود را زودتر به پایان میرساندند، در جمع دیگران آنرا ارائه میدادند که این، در تقویت انگیزه و خودباوری دانش آموزان نقش پررنگی داشت.

با شیوع بیماری کرونا و تعطیلی مدارس، پژوهش تعطیل نشد و در فضای مجازی نیز شورای پژوهشی با پیامهای صوتی یا مکتوب رفع اشکال و راهنمایی میشدند. با راهکارهای احترام و ارج نهادن به پژوهش دانش آموزی و اهمیت قائل شدن برای تحقیقات آنان، گروههای علاقمند دانش آموزان نیز در پژوهشسرای دانش آموزی سینا مسیح آبادی با رعایت موارد بهداشتی، با همکاری صمیمانه جناب آقای خادریان، مسئول پژوهشسرا، همچنان مشغول پژوهش هستند.

در نتیجه گیری نقش پژوهش در آموزش بنظر میرسد بهتر است از گفته های خود دانش آموزان پژوهشگر که هم اکنون نیز مشغول تحقیق و پژوهش هستند، یاد شود که چگونه امیدآفرینی و انگیزه بخشی را بهمراه داشته است.

شکیبا شوریابی با همگروهیهایش اینطور نظر خود را بیان میکند:

“اول که به پژوهشسرا رفتیم انگیزه لازم را نداشتیم ولی کم کم علاقمند شدیم. چون خود محیط پژوهشسرا ما را به شوق می آورد و احساس میکردیم به سمت اهداف و خواسته هایمان میرویم. علاوه بر اینکه مطالب درسی را بهتر یادگرفتیم، فهمیدیم که با امکانات کمتری هم میتوان دنبال ایده های بزرگتر و بیشتری باشیم.”

مهدیه رعیتی و هم تیمیهای پژوهشگر پایه دهم می گوید:

“روزهایی که میروم پژوهش سرا واقعا حس زندگی کردن دارم و گذر زمان را متوجه نمیشوم. همیشه میخواندم که آدمهایی که در کارشان موفق شدند ناامید نشدند و از ته دل خواستند صحبت میکنند اما این جملات را عمیقا درک نمیکردم چون تجربه نکرده بودم اما الان کاملا ایمان آوردیم که اگر تلاش کنیم بهش میرسیم و هرجا حس کردیم که داریم مسیر را اشتباه میرویم دور بزنیم. در پژوهش سرا به ما اجازه داده میشود که همراه با اصول ایمنی ببینیم، لمس کنیم، حس کنیم ویک محیط صمیمی و دوست داشتنی و پر انرژی و انگیزشی در کنار افرادی که برای تو احترام قائل میشوند و آینده ات برایشان اهمیت دارد و هر کدام از افراد هر کمکی که از دستشان بر بیاید انجام میدهند و همچنین تمام تجربه هایشان را با تو درمیان میگذارند. یک بار آقای خادریان گفتند که پژوهش سرا و بچه ها مانند بچه های من هستند و صداقت در چشم ها و کلامشان موج میزند. بارها با خودم گفتم کاش زودتر با این محیط و این افراد آشنا میشدم.”

حدیث سوقندی از دانش آموزان فعال آموزشگاه که همراه تیمش در پژوهشسرا معتقد است:

“پژوهش، حس خوب و هیجان انگیز جستجو کردن است و تجربه حس های جدید بود. اینکه کسانی هستند که بی دریغ تمام تلاششان را برای کمک و راهنمایی میکنند. تجربه متنهایی که در کتاب های درسی در چند کلمه خلاصه می شوند، لذت بخش است.”

اینها نمونه رضایمندیهای دانش آموزان پژوهشگر است و همگی از مسئول پژوهشسرا، آقای خادریان،که با انگیزه و خالصانه مشوق ایشان بودند تشکر کرده بودند.

آموزش صحیح روش تحقیق و همسویی آموزش با جریان پژوهش می تواند دانش آموزان را برای سالهای بعد بویژه در دوره های آموزش عالی آماده کند. مواجه ساختن دانش آموزان با مسائل واقعی جامعه و کمک به آنها برای پژوهش و جستجوی راه حل های مناسب نه تنها آنان را در مسیر صحیح یادگیری قرار می دهد ، بلکه مهارتهای اساسی تفکر چون شناسایی و تبیین مسائل شیوه جمع آوری و دسته بند ی اطلاعات ، زمینه سازی و آزمون فرضیه ها را به آنان می آموزد . این کار فقط با تدوین و اجرای برنامه درسی پژوهش – محور میسر است که همت والای دست اندرکاران و برنامه ریزان آموزش و پرورش کشور را می طلبد.