سودابه جعفری
مدیر مسئول
با نگاهی اجمالی به سخنان رئیس کارگروه امور زنان و خانواده اتاق اندیشه‌ورز خراسان رضوی، به‌روشنی می‌توان عزم جدی برای تأثیرگذاری در عرصه سیاست‌گذاری زنان را مشاهده کرد. با این حال، آن‌چه همچنان مانع اصلی در مسیر این تلاش‌هاست، نه ضعف برنامه‌ریزی یا کمبود ساختار رسمی، بلکه محدودیت‌های ریشه‌دار فرهنگی و اجتماعی در جامعه ایران است؛ نگاهی که هنوز به حضور مؤثر زنان در تصمیم‌سازی‌های کلان به عنوان یک اولویت نمی‌نگرد.
مهدیه یاوری در این گفت‌وگو به درستی به اهمیت تاریخی و جهانی اتاق‌های فکر اشاره می‌کند و آن‌ها را ابزارهایی مؤثر برای توسعه دانش و غنابخشی به فرآیندهای سیاست‌گذاری می‌داند. اما پرسش بنیادین اینجاست که آیا در شرایط فعلی، این ابزارها برای زنان نیز به همان اندازه کارآمد و مؤثر خواهند بود؟ پاسخ این سؤال، در سایه نگاه‌های محدودکننده‌ای نهفته است که هنوز حضور زنان را در سطوح بالای سیاست‌گذاری امری تجملی یا نمایشی تلقی می‌کنند.
تشکیل کارگروه امور زنان و خانواده در زیرمجموعه یک اتاق اندیشه‌ورز، به ظاهر حرکتی رو به جلوست، اما اگر این حرکت در بستر فرهنگ مردسالارانه و فضای سیاست‌زده فعلی قرار گیرد، احتمالاً بیش از آنکه تأثیرگذار باشد، به یک ابزار نمادین تبدیل می‌شود. تجربه‌های گذشته نشان داده‌اند که بدون تغییر بنیادین در نگرش‌های اجتماعی و سیاسی، حتی ساختارهای خوب نیز به مرور زمان به نهادهایی بی‌اثر و فرمالیته تبدیل می‌شوند.
واقعیت آن است که تا زمانی که زنان همچنان برای داشتن صدا، فضا و اختیار در تصمیم‌سازی‌های محلی و ملی مجبور به عبور از لایه‌های سنگین تبعیض باشند، کارگروه‌های فکری نیز نمی‌توانند کارکرد واقعی خود را ایفا کنند. بسیاری از زنان توانمند در استان‌های مختلف، از جمله خراسان رضوی، با سدهایی روبه‌رو هستند که حتی اجازه نمی‌دهد صدای آن‌ها شنیده شود، چه برسد به اینکه راهکار ارائه دهند یا نقشی در تدوین سیاست ایفا کنند.
به‌نظر می‌رسد اتاق‌های اندیشه‌ورزی، به‌ویژه در حوزه زنان، نیازمند نگاهی دوباره به «بسترهای اجتماعی» هستند. اگر تغییر از درون جامعه و از طریق آموزش، فرهنگ‌سازی و بازسازی تصویر زنان در ذهن جمعی مردم آغاز نشود، این‌گونه ابتکارات، تنها به‌ظاهر مدرن اما در واقع بی‌اثر خواهند ماند. همچنین ضروری است که این کارگروه‌ها با جامعه مدنی پیوند بخورند و به جای اینکه تنها در چهارچوب‌های رسمی فعالیت کنند، با فعالان اجتماعی، دانشگاهیان و نهادهای مردمی همکاری واقعی و مستمر داشته باشند.
در پایان باید گفت که امید به تأثیرگذاری کارگروه امور زنان در اتاق اندیشه‌ورز، تنها زمانی واقع‌گرایانه است که پیش‌زمینه‌های فرهنگی تغییر یابند و جامعه حضور مؤثر زنان را نه صرفاً تحمل، بلکه ضرورت بداند. بدون چنین تغییری، هر سیاست‌گذاری‌ای برای زنان، بی‌ریشه خواهد ماند.
